جنگ ایران و اسرائیل اصطلاحی است که طی هفتهٔ گذشته به شدت در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تکرار شده است. با شروع رسمی این درگیری از ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، دو کشور وارد مرحله‌ای بدون بازگشت به میز مذاکرات صلح شده‌اند. پرسش اساسی این است: جنگ ایران و اسرائیل تا کی ادامه خواهد داشت و چه عواملی می‌توانند به پایان آن منتهی شوند؟
فهرست محتوا
1. ریشه‌ها و آغاز جنگ
2. وضعیت میدانی فعلی
3. سناریوهای پایان جنگ
4. نقش قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی
5. ملاحظات اقتصادی و انسانی
6. انتظار برای دیپلوماسی یا جنگ طولانی؟
7. جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
جنگ ایران و اسرائیل اصطلاحی است که طی هفتهٔ گذشته به شدت در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تکرار شده است. با شروع رسمی این درگیری از ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، دو کشور وارد مرحله‌ای بدون بازگشت به میز مذاکرات صلح شده‌اند. پرسش اساسی این است: جنگ ایران و اسرائیل تا کی ادامه خواهد داشت و چه عواملی می‌توانند به پایان آن منتهی شوند؟
پشت پرده آغاز جنگ ایران و اسرائیل
ریشه‌های این جنگ به دهه‌ها تنش سیاسی، ایدئولوژیک و نظامی برمی‌گردد:
• پس از انقلاب ۱۳۵۷ و حمایت ایران از گروه‌هایی مانند حزب‌الله و حماس، اسرائیل این تحرکات را تهدیدی برای امنیت منطقه‌ای خود تلقی کرده است .
• در خزان ۲۰۲۴، اسرائیل عملیات بزرگی علیه مواضع ایران در خاک سوریه، عراق و خود ایران انجام داد.
• در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، اسرائیل حملاتی هوایی با هدف تجهیزات نظامی و هسته‌ای ایران انجام داد و در پاسخ، ایران با موشک و پهپاد وارد حمله شد .
چه خبر از خط مقدم جنگ ایران و اسرائیل
حملات و تلفات
• اسرائیل چندین تاسیسات هسته‌ای و موشک‌های بالیستیک ایران را هدف قرار داده و فرماندهان ارشد سپاه را کشته است .
• ایران با شلیک صدها موشک بالیستیک و پهپاد به اسرائیل پاسخش را داده است؛ تلفات شامل بیش از ۴۳۰ کشته در ایران و حدود ۲۵ تا ۲۴ نفر در اسرائیل می‌شود .
• آمریکا سامانه‌های دفاع موشکی THAAD و تجهیزات ضد موشک SM را به منطقه فرستاده است .
فشار منطقه‌ای و اقتصادی
• ایران تهدید کرده که تنگه هرمز را خواهد بست، اقدامی که می‌تواند تجارت جهانی را مختل کند
• همزمان، اقتصاد دو کشور در حال از بین رفتن است: اسرائیل هزینه‌های هنگفت جنگ، ایران نیز محدودیت درآمدی شدید تجربه می‌کند .
جنگ ایران و اسرائیل چطور ممکن است تمام شود؟ بررسی ۴ سناریوی محتمل
تحلیلگران مختلف چند سناریو برای پایان جنگ ایران و اسرائیل مطرح کرده‌اند:
فشار تا تسلیم
اسرائیل و آمریکا ممکن است با هدف نابودی توان هسته‌ای ایران به جنگ ادامه دهند، اما تحلیلگران منتقد معتقدند که منابع زیرزمینی ایران، به‌ویژه در سایت‌هایی مثل فوردو، بسیار مقاوم‌اند و حتی بمب‌های نفوذکننده قادر به نابودی کامل آن نخواهند بود .
دیپلوماسی پس از فاجعه
در صورت وقوع یک فاجعه انسانی یا نشت رادیواکتیو، فشار بین‌المللی برای پایان جنگ بالا می‌گیرد. ایران در گفتگوهای ژنو حاضر شد ولی شرطش توقف حملات اسرائیل بود .
جنگ طولانی و فرسایشی
محافل اسرائیلی از جمله وزیر دفاع هشدار داده‌اند که ممکن است جنگ “طولانی” شود، تا زمانی که تهدید هسته‌ای ایران رفع شود .
تغییر حکومت ایران
برخی سناتورهای آمریکا و در رأس شاهزاده رضا پهلوی، از فرصت جنگ برای ایجاد تغییرات سیاسی در ایران صحبت کرده‌اند، اما کارشناسان نظامی این را “خیال‌پردازی” می‌دانند و معتقدند تغییر رژیم احتمالاً رخ نخواهد داد .
قدرت‌های بزرگ پشت‌پرده جنگ ایران و اسرائیل چه می‌خواهند؟
آمریکا
• دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام کرده ظرف دو هفته تصمیم می‌گیرد که آیا وارد جنگ شود یا خیر .
• تا امروز، آمریکا تنها پشتیبانی پدافندی و موردی ارائه کرده است.
اروپا و سازمان ملل
• فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی با میانجیگری در پی بازگشت به گفتگوهای هسته‌ای هستند.
• آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار داده خطر نشت رادیواکتیو بسیار بالاست.
گروه‌های نیابتی
• شبه‌نظامیان عراقی و حزب‌الله لبنان تهدید کرده‌اند که اگر آمریکا وارد جنگ شود، وارد درگیری خواهند شد.
• حوثی‌های یمن نیز حملاتی علیه اسرائیل ترتیب داده‌اند.
مرگ، ویرانی و تورم؛ جنگ ایران و اسرائیل چه بر سر مردم آورد؟
هزینه اقتصادی برای اسرائیل در چند هفته اول به مبلغی بالغ‌بر ۶ میلیارد شِکِل (۱.۵ میلیارد دلار) رسیده است، همچنان که اقتصاد ایران تحت تحریم و فشار داخلی است.
خسارات انسانی سنگینی در پی حملات هوایی و موشکی، بستری شدن هزاران مجروح و آواره شدن هزاران نفر به وقوع پیوسته است.
انتظار برای دیپلوماسی یا جنگ طولانی؟
فشار موجود: تحلیل‌ها می‌گویند دونالد ترامپ تحت فشار سنگینی است، اما بعید است به زودی برای پایان جنگ فشار بیاورد مگر زمانی که ایران تهدید واقعی هسته‌ای کنار گذاشته شود.
چشم‌انداز آینده: با احتمال ورود شبه‌نظامیان منطقه‌ای و افزایش تلفات غیرنظامی، چشم‌انداز آینده جنگ نامشخص باقی می‌ماند، اما شدت ادامه “جنگ ایران و اسرائیل” بسته به قدرت دیپلوماسی بین‌المللی و واکنش افکار عمومی جهانی است.
چند نکته مهم
• جنگ ایران و اسرائیل به دلیل مسیرهای توسعه‌یافته تا امروز، بدون حضور قدرت‌های بزرگ و حمایت اقتصادی منطقه‌ای، ممکن است وارد دوره فرسایشی طولانی شود.
• حضور آمریکا، واکنش اروپا و سازمان ملل و فشار از جانب ایران و لگام شبه‌نظامیان نقطه تعادلی ایجاد می‌کند که پایان جنگ را در گرو توافق بر سر توقف حملات یا تضمین توقف غنی‌سازی می‌داند.
• سناریوی محتمل اکنون متمایل به درگیری فرسایشی همراه با فشار دیپلماتیک است؛ نه پایان سریع جنگ، نه تغییر رژیم فوری و نه پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای بدون توقف حملات.
جمع‌بندی
در حال حاضر تمامی سناریوها حاکی از آن است که جنگ ایران و اسرائیل وارد دوره‌ای پرتنش و طولانی شده، مگر آنکه فشار سیاسی و اقتصادی داخلی و خارجی در دو کشور به کوتاه‌مدت کردن زمان جنگ منجر شود. ادامه وضعیت کنونی، بدون راهکار سیاسی فراگیر، احتمالاً تداوم جنگ طولانی را نامحتمل نمی‌سازد.
منابع: Al Jazeera، Reuters، UNHCR